Majeranek
Majeranek jest rodzajem z rodziny wargowych , pochodzącym z obszaru śródziemnomorskiego. Uprawiane są cztery gatunki: M. hortensis Moench, M. maru Briq., M. onites Benth. i M. orega Briq. W celach leczniczych wykorzystuje się głównie majeranek ogrodowy, roślinę roczną, dwuletnią lub wieloletnią, uprawianą w Europie Południowej, Polsce, NRD, RFN, na Węgrzech, w Afryce Północnej, Azji i Ameryce; w ZSRR na niewielką skalę w krajach nadbałtyckich, na Ukrainie i w Azji Środkowej. Odmian uprawnych nie ma.
Majeranek ogrodowy ma łodygę wzniesioną, rozgałęzioną, wysokości 20—50 cm, u podstawy zdrewniałą. Liście są drobne, ogonkowe, podługowato jajowate i łopatkowate, całobrzegie, z gruczoł- kami. Cała roślina jest szaro owłosiona. Kwitnienie w lipcu — sierpniu. Kwiaty drobne, białe lub czerwonawe, zebrane w podłużne, owłosione kwiatostany złożone z 3—6 kulistych, kłosokształtnych główek, osadzonych na szczytach pędów. Nasiona bardzo małe, jasnobrązowe, o silnym, specyficznym zapachu.
Jest to dobra roślina miododajna. W starożytnym Egipcie, Hel¬ladzie i Rzymie ceniono ją jako przyprawową, leczniczą i ozdobną (wianki).
Obecnie majeranek — świeży lub suszony — używany jest głównie jako przyprawa doda¬wana do sałat, zup, potraw rybnych, mięsnych i warzywnych oraz konserw. Służy także do produkcji likierów, nalewek, puddingów i kiełbas oraz aromatyzowania octu i herbaty.
Z części nadziemnych kwitnącej rośliny pozyskuje się olejek ete-ryczny (zawartość do 0,4%).
Młode pędy majeranku zawierają dużo rutyny (127 mg%), kwas askorbinowy (do 44 mg%) i karoten (do 5,5 mg%). W medycynie stosuje się majeranek w chorobach dróg oddechowych
i układu pokarmowego. W lecznictwie ludowym stanowi on środek żołądkowy, wzmacniający i przeciw nieżytom. Zalecany jest także razem z innymi lekarstwami przy paraliżach, neurastenii i astmie.
Roślina wymaga obficie nawiezionej, lekkiej gleby, stanowiska zasłoniętego od wiatrów i nie narażonego na przymrozki. Majera¬nek uprawia się z rozsady wyprodukowanej w szklarni lub inspek¬cie. Sadzi się na polu metodą pasową z odległością między pasami 50—70 cm, a między 2—5 rzędami w pasie — 20 cm. Odległość roślin w rzędzie wynosi 10—15 cm. Na południu można siać maje¬ranek do gruntu, nie przykrywając nasion. Pielęgnowanie polega na spulchnianiu gleby, nawadnianiu i dokarmianiu roślin.
Zbiór przeprowadza się 1—2 razy w sezonie (pierwszy raz przed kwitnieniem), ścinając pędy w odległości 5 cm od powierzchni zie¬mi. Ścięte pędy wiąże się w pęczki i suszy w cieniu. Plon zielonej masy wynosi 4—5 t z 1 ha, suchych liści 0,24—0,35 t, a nasion (na południu) — 30—50 kg z 1 ha.
